Yine evde bulduğum kitaplara daldığım bir günde “İstanbul Türkçesi” adlı bir kitaba denk geldim. İçinde değişik bilgiler ve ünlü düşünür ve edebiyatçılardan sözler vardı. Bir özet ve derleme olarak bu yazıyı hazırladım.
1) Öncelikle İstanbul Türkçesi nedir?
İstanbul Türkçesi, bugünkü yazı dilimizin, başka bir ifadeyle edebi dilimizin temelini oluşturan, yöresel ağız ve lehçelerden etkilenmemiş gerçek Türkçe olarak adlandırılan Türkçedir.
İstanbulu’un fethi ile anadoluda konuşulan diller ve saray dilinin bir bakıma birleşiği olan dil. Harf inklabından sonra sadeleşmeye ve ne yazık ki yok olmaya başladı.Uğur Derman Türkçenin geleceğini “Bırakın İstanbul Türkçesini, Türkçe elden gidiyor” şeklinde özetliyor. Oysaki dili olmayan bir millette olamaz bu yüzden kitap dilin önemini de vurguluyor.
2) Dilin önemini kitap ünlü Konfüçyus’ün şu sözleri ile açıklamışlar.
Konfüçyus’e sormuşlar:
“Bir memleketi yönetmeye çağrılsaydınız, yapacağınız ilk iş ne olurdu?
Büyük düşünür şöyle cevap vermiş:
“Hiç kuşkusuz dili gözden geçirmekle başlarım.”
Ve dinleyenlerin şaşkın bakışları arasında sözlerine devam etmiş:
“Dil kusurlu olursa, kelimeler düşünceyi anlatamaz. Düşünce iyi anlatılamazsa, yapılması gereken işler doğru yapılamaz. Ödevler gereği gibi yapılmazsa, töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa, adalet yanlış yola sapar. Adalet yoldan çıkarsa şaşkınlık içine düşen halk, ne yapacağını, işin nereye varacağını bilemez. İşte bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir.”
3) Değişik ve üzücü bir bilgi: Türkiye’de eğitimden geçen çocukların kitaplarındaki kelime sayısı 7 bindir. Oysaki ABD’de bu oran 70 bin civarındadır.
“Elimde Türkçe gibi güzel bir silahım var.” Cahit Sıtkı Tarancı
4) Eski ve öz Türkçeye dönmenin ne kadar zor ve aslında bir bakıma gerçek dışılığından 
bahseden kitap, bu durumun zorluğunu bir örnek ile anlatıyor. Eskiden dilimizde “L” ve “R” harfiyle başlayan kelime yoktu. O yüzden Anadolu’da “Oğlum İrecep, ilimonu al, irafa koy da iramazan gelince ilazım olur” denirdi.
“Az söz er öğüdüdür
Çok söz hayvan yüküdür
Bilene bir söz yeter
Sende cevher var ise.” Yunus Emre
“Dil sürçeceğine ayak sürçsün daha iyi.” Herbert Spencer
5) Dilimiz ile ilgili değişik bilgiler de verir kitap. Yapılan bir istatistikte kişilerin en çok kullandıkları kelimenin “ben” olduğu görülmüştür. Bununla beraber bu kelimenin hiç sevilmeyen bir kelime olduğu da ortaya çıkmıştır.
“Kelimeler yapraklara benzer, onların bol olduğu yerde anlam meyveleri nadirdir.” Alexander Pope
“Kuşlar ayaklarıyla, insanlar dilleriyle yakalanır.” Thomas Fuller
Mina Polat
