Divan Edebiyatının Kadın Şairleri

Zeynep Hanım

Bilinen ilk kadın divan şairi olan Zeynep Hatun, Fatih Sultan Mehmet döneminde 15. yüzyılda yaşamıştır. Kültürlü bir muhitte yetişmiştir. Şiir yanında beste yapabilecek düzeyde musikiye hakimdir. Yazdığı Türkçe ve Farsça şiirleri Fatih Sultan Mehmet’e ithaf ederek onun adına divan tertip etmiştir.

Mihri Hanım

Kültür düzeyi yüksek bir ailede yetişmiştir ve dönemde saygı duyulan bir şairdir. Mihri mahlasını kendisi de bir şair olan babası Belayi’den almıştır. Güzelliği ile bölgede ün salan Mihri Hatun, basit izlenimi veren ancak benzerlerinin yazılması oldukça zor olan (sehl-i mümteni) şiirleri vardır ve bunar arasında en başarılı bulunanları nazirelerdir. yaklaşık 200 gazeli mevcuttur. Hayatı boyunca kendisine yöneltilen bütün evlilik tekliflerini geri çevirerek ömrü boyunca bekar yaşamayı tercih etmiştir. Divanı 1967’de Moskova’da basıldı. Tarihçi Hammer tarafından Osmanlıların Sappho’su olarak isimlendirilmiştir.  Evliya Çelebi kendisinden seyahatnamesinde şöyle bahsetmiştir: “Pir İlyas soyundan afife bir hatun imiş. Yetmiş cilt değerli kitabı ezberleyip, ilmi münakaşalarda bütün bilginleri aciz bırakmış. Şiirlerinde ‘Mihri’ mahlasını kullanan üstat şair Mihrimah Hatun, kendisi de fikirleri de gonca gül iken ölmüş ve Pir İlyas mezarlığına gömülmüştür. Temiz ve parlak sözleri, hurûf-u hecâ5 üzere üzere yazılmış mükellef divanı, nazımla yazılmış risaleleri vardır.”

Fitnat Hanım

Asıl adı Zübeydedir. Küçük yaştan itibaren edebiyat ve şiirle ilgilendi. Aydın ve şairi bol bir çevrede yetişti, döneminin sanat-edebiyat çevrelerinde bulundu. Dönemindeki ünlü şairlerle şakalaşmaları ile ünlüdür. Türkçeyi çok güzel kullanır, şiirlerinde bazen halkın konuştuğu dile de yer verir. Yayınlanmış bir divanı vardır. Divanındaki birçok şiirde, kalbi kırılan bir kadının yansımalarını bulmak mümkündür. Edebi başarılarının yanında hattatlığı da ünlüdür. Kendi elleriyle yazdığı bir kuranı Süleyman Nazif Beye hediye etmiştir.

Leyla Hanım

Çocuk denecek yaşta babasını kaybetti ve aynı dönemde evlendirildi, bir hafta içinde ayrıldı. Şiir yazmaya 14 yaşında başlamıştır. Saray kadınlarıyla yakın ilişkisi olduğu bilinen iyi eğitimli ve çok kültürlü bir şairdir. Hazır cevaplılığı ve şakacılığı ile tanınır. Fitant Hanım ile birlikte dönemin mecmualarında açık imzası görülen ilk kadın şairlerdendir. Divanın gazeller bölümünde her kafiyeden en az bir gazel bulunması onun şair olarak iddialı olduğunu göstermektedir. Divanı mısır ve İstanbul da eski harflerle yapılmış yeni harfler ile üçüncü baskısı da basılmıştır.

Şeref Hanım

Sıkıntılarla dolu bir yaşam sürdü. Padişah 2. Mahmut ve Valide Sultana yazdığı şiirlerinde bu sıkıntılarını anlatır. O dönemin modasına uyarak eski ve yeni birçok şaire nazire yazmıştır. Şeref Hanımın dönemindeki çoğu şairden başarılı olduğu, özellikle aruza hakimiyeti, kusursuz söyleyişi, duygu ve hayal inceliğiyle görülmektedir. Divanı ilk kez 1867’de Matbaa-i Amirane’de basılmıştır.

Adile Sultan

Zernigar Sultan ile 2. Mahmut’un kızıdır. Sarayda özel eğitim gördü. Önce üç çocuğunu, sonra kocasını ve ardından da genç kızı Hayriye Sultan’ı kaybedince acıya boğuldu. Şiirleri duyduğu derin üzüntüyü yansıtan manzumelerdir. Aruzun yanı sıra hece ile de yazmıştır. Adile Sultan Divanı adı ile divanını bastırmıştır. İstanbul’da pek çok hayır eseri vardır.